Tarihin En Büyük 10 Satranç Dehası

Satranç, dünyanın en eski strateji oyunlarından biridir. Kökeni konusunda çeşitli tezler olsa da satrançtaki fil figürü nedeniyle büyük olasılık Hindistan’da ortaya çıktığı sanılmaktadır. Hindistan’dan İran coğrafyasına geçerek bugünkü adı olan satranç ismini Farsça “satranj” adını almıştır. İran’dan bu isimle Anadolu’ya geçen bu akıl oyunu buradan tüm Avrupa’ya ve dünyaya yayılmıştır. Bu kadar köklü ve prestijli bir oyunun bir spor mu yoksa kültürel bir faaliyet mi olduğu hâlâ tartışılmaktadır. Bugünkü yazımızda sizlere satranç oyunun en büyük dehalarını tanıtalım istedik. Zekâların çaprışmasını okurken satranç tarihine de kısa bir göz atacağız. Keyifle okumanız dileğiyle…

 

1-) Gioachino Greco

Hani bizde güzel bir deyim vardır ya; “işin kitabını yazmak” diye… İşte 1600-1634 yılları arasından yaşayan Gioachino Greco' da tam olarak bunu yapmış. Günümüzdeki halini yavaş yavaş alan satranç oyununu ilk kez sistemleştiren ve inceliklerini anlatan Gioachino Greco satranç dünyası tarafından ilk profesyonel satranç oyuncusu olarak kabul edilmektedir.

 

2-) François-André Danican Philidor

Gioachino Greco' dan sonra onu anlayabilecek ilk adam bir yüzyıl sonra 7 Eylül 1726’da Fransa’da dünyaya geldi. 17. yüzyılın en büyük satranç oyuncusu olan Philidor, Greco’nun 77 oyunu inceleyerek hazırladığı kitabın ötesine geçerek pozisyonel oyunun ilk örneklerini verdi. Aynı zamanda ünlü bir müzisyen olan Philidor, Analyse du jeu des Échecs (Satranç Oyununun Tahlili) adını verdiği kitabını ilk kez 1777’de yayınladı. Benjamin Franklin gibi birçok isimle satranç oynayan Philidor, kendi adıyla anılacak olan “Philidor Savunması” hamlesini gerçekleştirerek satranç tarihine adını yazdırmıştır.

 

3-) Howard Staunton

1810’da İngiltere’de doğan Howard Staunton aslında bir tiyatro oyuncusu ve Shakespear aşığı bir edebiyatçıydı. Satranca ilgisi satranç taşları tasarlayarak artan Staunton 1841 yılında İngiltere’nin ilk satranç dergisini yayınladı. Ona satrançta asıl şöhreti 19. yüzyıl başlarında satrançta tam bir ambargo uygulayan Fransa’da ünlü Fransız oyuncu De Saint Amant’ı 21 oyunluk bir seri ile yenmesi kazandırdı. 1841 yılında yapılan bu maç sonucunda Howard Staunton Avrupa'nın en iyi satranççısı ilan edildi. ABD'li satranç oyuncusu Paul Morphy ile Shakespeare üzerine bir yayın yaptığı gerekçesiyle karşılaşmayı red etti. Ayrıca 1851’de yaptığı bir maç esnasında rakibinin bir hamle için 1 saatten fazla düşündükten sonra “Sıra kimdeydi?” diye sormasıyla satranç saatini keşfetti ve satranç tahtası ve taşlarının standartlarını belirledi. Howard Staunton 22 Haziran 1874’de Londra’da hayatını kaybetti.

 

4-) Wilhelm Steinitz

Wilhelm Steinitz, 14 Mayıs 1836’da  Prag’da dünyaya gelmiş modern satrancın babası ve ilk dünya resmî satranç şampiyonudur. Staunton’un edebiyata eğilmesi ve Paul Morphy’nin sağlık sorunları nedeniyle satraçtan kopması nedeniyle öne çıkan Steinitz, satrancı bilimsel olarak inceleyen ve strateji kuralları geliştiren ilk kişidir. Birçok açıdan Philidor’un stratejilerini kabul etmeyen Steinitz, şahı bir saldırı aracı olarak kullanmasıyla ünlüydü. Rus satrancının babası Çigorin, Alman Tarrasch gibi birçok önemli satranç oyuncusuna karşı unvanınu koruyan Steinitz, 1894’te Emanuel Lasker'e yenilerek unvanını devretmiştir.

 

5-) Emanuel Lasker

24 Aralık 1868’de Polonya’nın Barlinek kentinde dünyaya gelen bir Alman Yahudisi olan Lasker, 1894’te Steinitz’i yenerek elde ettiği unvanını 27 yıl boyunca kimseye kaptırmayarak bu unvanı en uzun süre elinde tutan kişi oldu. Aynı zamanda bir matematikçi olan Lasker polinom halkalarında Lasker-Noether teoremi olarak anılan teoremi geliştirmiş ve felsefe ile de uğraşmıştır. Satranca psikolojik yaklaşımı ve derin analizleriyle tanınmaktadır. Matematik ve felsefe doktoraları nedeniyle satranca uzun bir ara veren Lasker, 1921'de Havana'da yapılan maçta José Raúl Capablanca’ya yenilerek unvanını devretti.Albert Einstein’a olan yakınlığı ile bilinen Lasker,  1933'de karısı Yahudi olduğu için Almanya'yı terk etmek zorunda kaldı. Son yıllarını New York'da geçirdi ve 11 Ocak 1941’de burada öldü.

 

6-)  José Raúl Capablanca

19 Kasım 1888’de Küba’nın Havana kentinde dünyaya gelen José Raúl Capablanca, 1911 yılından itibaren önemli satranç oyuncularından biri olarak kabul edilmeye başlanmıştı. 1921’de elde ettiği dünya şampiyonluğu unvanını 1927 yılında Aleksandr Alekhine yaptığı iki buçuk ay süren maç sonucunda bu unvanını kaybetmiştir. José Raúl Capablanca sahip olduğu klasik ve duru stili ile satrancın doğal yeteneklerinden biriydi. Bu nedenle “Satrancın Mozart’ı” lakabıyla anılırdı. 8 Mart 1942’de Manhattan Satranç Klübü'nde bir oyunu izlediği sırada geçirdiği inme yüzünden ertesi günü yaşamını kaybetmiştir.

 

7-) Aleksandr Alekhine

 

Aleksandr Aleksandroviç Alekhine, 1 Kasım 1892’de zengin ve soylu bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Çok iyi bir eğitim alırken satranç oynamayı 4 yaşında abisinden öğrendi. 1908 yılından itibaren 16 yaşında uluslararası turnuvalara katılmaya başladı. 1921 yazında en yüksek büyükustalık seviyesine ulaşınca Sovyetler Birliği'ni terketti ve dünya şampiyonluğu maçı için sponsor bulma arayışı içine girdi. İstediğine ancak 1927’de elde edebildi. Capablanca ile yaptığı unvan karşılaşmasında gerideyken "Capablanca'dan 6 oyun almayı hayal etmek zor ama daha zoru onun nasıl benden 6 oyun alcağını hayal etmektir." dedi ve  unvanı 18.5'e 15.5 gibi bir skorla dördüncü dünya şampiyonu oldu. Onunla birlikte satrançta hegemonya Rusya’ya geçti. Alekhine elde ettiği dünya şampiyonluğu unvanını 1935’te Hollandalı Dr.Euwe’ye kaybetti ancak 1937’de  geri aldı. Alekhine, 24 Mart 1946’da dünya şampiyonu unvanı ile beraber ölen ilk ve tek satranç oyuncusu oldu.

 

8-) Bobby Fischer

Alekhine’nin şampiyon olarak ölmesinin ardından yeni şampiyonu belirlemek için çeşitli turnuvalar düzenlenmiş ve çıkan şampiyonların çoğu kısa süreli ve  genellikle SSCB’den olmuştu. Botvinnik, Reshevsky, Keres, Smislov ile zirveye ulaşan Sovyet hegemonyasına 1960’ta 24 yaşında en genç şampiyon Tal, küçük bir ara verdirdiyse de bu hakimiyeti 1970’lerde Amerikalı Bobby Ficher sona erdirdi. Fischer’ın satranç tutkusu 6 yaşında başlamıştı. 13 yaşındayken ülke gençler şampiyonu, 1 sene sonra Amerika şampiyonu oldu. 1958'de 15 yaşındayken sporun o zamana kadar gördüğü en genç büyük usta olmayı başardı. 1972 yılında 35 yıl süren Rus hegamonyasını yıktı ve Boris Spasskyi yenerek dünya şampiyonu oldu. 1975'te dünya satranç federasyonu Fide koşullarını kabul etmeyince Rus Anatoly Karpov ile oynamayı reddetti ve dünya şampiyonluğunu haksız bir şekilde devretti. Bu olayın ardından avrupaya yerleşen ve 20 yıl gözlerden uzak yaşayan fischer, 1996'da fischerandom chess adını verdiği bir oyun bulduğunu açıkladı. Hâlâ dünyanın en büyük satranç ustalarından biri olarak kabul edilen Fischer, Yahudi bir anneden dünyaya gelen, Anti-Amerikan ve Antisemitik olmakla suçlanan, uzun yıllar kanun kaçağı olarak yaşamıştır. Fischer'in oyunlarında kullandığı taktikler ve hamleleri, inanılmaz galibiyetleri, "Fischer Humması" biçiminde adlandırılır. "Dünyanın en iyi kadın satranç oyuncusunu getirin, bir at eksik oynarım." diyecek kadar çılgın olan Fischer, ilginç çıkışlarına ölümüne kadar devam etti. hayatının son yıllarını sessizlik içinde geçirdi. hastalandığında modern tıbba inanmadığını söyleyerek tedaviyi reddetti. 17 ocak 2008'de, 64 yaşında böbrek yetmezliğinden öldü. Başına gelen birkaç aksiliği Yahudi komplosu ile açıklayan, satrançta sovyet egemenliğini yıkarak amerika'ya tarihteki tek şampiyonluğu kazandıran Fischer'in gerçek babasının kim olduğunu kesin bilinmiyor, ancak annesi komünist bir Yahudi, artı bir ihtimal KGB ajanı idi. Aile bağları hemen hiç olmadı, yakın dostlarının sayısı giderek azaldı, cenazesine iki elin parmağını geçmeyecek sayıda kişi katıldı. Son sözleri, "hiçbir şey acıyı bir insanın dokunması kadar hafifletmiyor" oldu.

 

9-) Garri Kasparov

Garry Kasparov, 1963 yılında Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de dünyaya geldi. Babası soylu bir Yahudi annesi ise Ermeni'ydi. 1985'te Anatoli Karpov'u yenerek dünya şampiyonu unvanını kazanmış, bu unvanı 2000 yılında yenildiği öğrencisi Vladimir Kramnik'e devretmiştir. Onun Temmuz 1999'daki FIDE Rating listesinde gerçekleştirdiği 2851 ELO puanı şimdiye kadar gerçekleştirilmiş en yüksek puandır. Pek çok kişi kendisini tarihte görülmüş en güçlü oyuncu olarak değerlendirmektedir. 10 Mart 2005'de bir daha satranç turnuvalarına katılmayacağını açıklamıştır. Dünyaca ünlü satranç ustası zihinlere IBM tarafından yapılan süperbilgisayar Deep Blue’ya karşı yaptığı maçlarla kazınmıştır. Saniyede 3 milyon hamle hesap edebilme kapasitesine sahip Deep Blue adlı bilgisayarla iki kere karşılaşan Kasparov ilk maçında yenilmiş ikinci maçta ise rövanşı almayı başarmıştır. Garry Kasparov, Linares turnuvasını birinci bitirdikten sonra 10 Mart 2005 günü duzenlenen basın toplantısında, aktif satrancı bıraktığını açıklamıştır. Kasparov'un açıklamasına rağmen FIDE, kurallar gereği Kasparov'un ELO ratingini 1 yıl kadar tutmuştur. Nisan 2006 ELO listesinden Kasparov çıkarılmıştır.

 

10-) Viswanathan Anand

11 Aralık 1969’da Hindistan’ın Chennai bölgesinde doğan Tamil asıllı Anand satrancın son büyük fenomeni ve halihazırda son dünya şampiyonudur. Viswanathan Anand, satranca 6 yasinda baslamış. ilk kez 1987 yılında satranç olimpiyatları'nda, Hindistan adına sahneye çıktı, aynı yıl dünya 20 yaşalti gençler şampiyonu oldu. Nihayet 2000 yilinda uzun soluklu bir zekâ mücadelesinin ardindan dünya satranç federasyonu Fide sampiyonu ünvanini elde etti. 2007 yilinda Meksika'da gerçekleşen satranç dünya kupasi'nda, satrançta ender görülen bir galibiyet elde etti, rakibini 9,0 tam puanla mat etti. Şu anda Fide listesinde 2801 raitingle en üst sıradadır...

Kategori: anand,kasparov,satranç,spor